Afet

Afet; insanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar ortaya çıkaran, insanın normal yaşantısını ve eylemlerini durduracak veya kesintiye uğratacak, imkânların yetersiz kaldığı olaylara verilen genel bir isimdir. Büyük oranda veya tamamen insanların kontrolü dışında gerçekleşen afetler, kitlesel bir can ve mal kaybına neden olur.

Bir olayın afet olarak nitelendirilebilmesi için insanları veya insanların yaşamını sürdürdüğü çevreyi etkili biçimde etkileyecek kadar büyük olmalıdır. Buradan yola çıkarsak afet bir olaydan ziyade bir olayın doğurduğu sonuçtur.

Afetlerin doğurduğu sonuçlara bakıldığında; en başta can ve mal kaybına neden oldukları görülür. Can kayıpları insan ve hayvanların ölmesi; mal kayıpları ise eşya bina ve tarım alanlarının zarar görmesidir. Kayıpların bir kısmı doğrudan hemen afetle birlikte ortaya çıkarken bir kısmı ise belirli bir süre sonra ortaya çıkabilir. Örneğin sel sırasında can ve mal kaybı meydana gelmektedir. Ancak sel baskınından sonra sellerin getirdikleri moloz, kum ve çamur tarım alanlarını verimsizleştirerek dolaylı ve uzun süreli zararlar da meydana getirebilmektedirler. Bazı afet türleri, yeryüzünün belirli yerlerinde ve belirli zamanlarda daha sık ortaya çıkarlar.

• İklim değişiklikleri, küresel ısınma
• Kuraklık
• Kıtlık, açlık
• Erozyon ve çölleşme

• Depremler
• Sel ve su taşkınları
• Toprak kaymaları, heyelan
• Çığ
• Fırtına, hortum ve kasırgalar
• Yanardağ patlamaları
• Taşımacılık ve ulaşım kazaları

Oluşma sebebine göre afetler

Doğal afetler

Doğanın kendi davranışlarından kaynaklanırlar; fakat doğanın davranışları karşısındaki insan unsuru da bu tür doğal afetlerin tetikleyicisi olabilmektedir. (Dere yataklarının ıslah edilmesi, çarpık kentleşme vb.)

• Depremler
• Sel ve su taşkınları
• Toprak kaymaları, heyelan
• Çığ
• Fırtına, hortum ve kasırgalar
• Yanardağ patlamaları
• Yangınlar

Beşeri (İnsan kaynaklı) afetler

Doğanın kendi gücü dolayısıyla değil de insanın doğaya olan etkileşiminin aşırılaşması sonucunda oluşan afetlerdir. Eğitimsizlik, bilgisizlik, dikkatsizlik, yeterli önlemlerin alınmaması gibi sebeplerden ötürü kaza veya kasıt sonucu ortaya çıkarlar.

• Yangınlar, orman yangınları
• Salgın hastalıklar
• Taşımacılık ve ulaşım kazaları

Teknoloji kaynaklı afetler

Bu afet türleri bazı kaynaklarda^[1][2] insan kaynaklı afetlerle beraber, bazı kaynaklarda insan kaynaklı afetlerin alt başlığı, resmî kaynaklar^[3] dahil bazı kaynaklardaysa insan kaynaklı afetlerden ayrı bir başlık olarak incelenmektedir. Tıpkı insan kaynaklı afetler gibi eğitimsizlik, bilgisizlik, dikkatsizlik, yeterli önlemlerin alınmaması gibi sebeplerden ötürü kaza veya kasıt sonucu ortaya çıkarlar.

• Nükleer, biyolojik ve kimyasal kazalar
• Endüstriyel kazalar
• Hava kirliliği
• Asit yağmuru
• Ozon tabakasının delinmesi
• Su kirliliği
• Toprak kirliliği
• Taşımacılık ve ulaşım kazaları

Afetlere müdahalede rol oynayan kuruluşlar

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Federal Acil Durum Yönetim Kurumu (FEMA) gibi ulusal veya Birleşmiş Milletler'e bağlı Uluslararası Arama Kurtarma Danışma Grubu (INSARAG) gibi uluslararası afet yönetim ve koordinasyon kurumları
• Valilikler ve kaymakamlıklar
• İlgili bakanlıklar
• Silahlı kuvvetler
• Kolluk kuvvetleri
• İtfaiye teşkilatları
• Kızılay/Kızılhaç
• Sivil toplum örgütleri
• Üniversite toplulukları

Ayrıca bakınız

• Afet listeleri
• Arama-kurtarma
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
• Afet ve acil durum yönetimi
• Afet tıbbı
• Afet çantası
• Afete müdahale
• Afet risk azaltma
• Doğal tehlike
• Felaket kurtarma
• Kriz yönetimi
• Mahalle Afet Gönüllüleri
• Doğal Afetler Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı
• Afet sosyolojisi
• Oportünizm
• İnsani krizler

Kaynakça