Pulcheria (cesarzowa)

Święta
Pulcheria

Aelia Pulcheria

cesarzowa

Fresk w Soborze Sofijskim w Kijowie.

Data i miejsce urodzenia

19 stycznia 399
Konstantynopol

Data i miejsce śmierci

453
Konstantynopol

Czczona przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

10 września^[a]
23 września^[b]

Multimedia w Wikimedia Commons


cesarzowa bizantyjska
Dane biograficzne
Dynastia	teodozjańska
Miejsce spoczynku	Kościół Świętych Apostołów

Ojciec	Arkadiusz
Matka	Aelia Eudoksja

Mąż	Marcjan od 450
Moneta
Solid z wizerunkiem Pulcherii

Pulcheria, Aelia Pulcheria (ur. 19 stycznia 399 w Konstantynopolu, zm. w czerwcu lub lipcu 453 tamże) – święta Kościoła katolickiego i prawosławnego, córka cesarza wschodniorzymskiego Arkadiusza i cesarzowej Aelii Eudoksji, przeciwniczka monofizytyzmu i nestorianizmu, opisywana jako dobrodziejka Kościoła i ubogich. W latach 450–453 była cesarzową, jako żona Marcjana^[1].

Życiorys

Była starszą siostrą Teodozjusza II i kiedy w 408 jej brat został cesarzem, Pulcheria zyskała duży wpływ na jego decyzje. Aby nikt nie zmusił jej do małżeństwa, złożyła śluby dziewictwa (czystości). Przed 416 Teodozjusz przejął pełnię władzy, ale w dalszym ciągu pozostał pod wpływem Pulcherii i w 414 proklamował ją cesarzową. Pulcheria razem z bratem usunęła wszystkich niechrześcijan z urzędów publicznych – sama będąc żarliwą chrześcijanką, przekonała do swojej wiary swojego brata i jego żonę, Atenię Eudokię. W 421 pod wpływem siostry, Teodozjusz wypowiedział wojnę Persji, dlatego że Persowie prześladowali chrześcijan. Pulcheria potępiała zarówno arianizm jak i nestorianizm, który był łagodniejszą formą arianizmu^[2]. Teodozjusz początkowo wspierał arcybiskupa Nestoriusza, ale Pulcheria z pomocą arcybiskupa Cyryla z Aleksandrii przekonała go, aby powrócił na łono Kościoła. Nestoriusz został wygnany w 435, a Pulcheria przekonała jeszcze brata, aby wypędził Żydów i zniszczył ich synagogi w Konstantynopolu. Pod wpływem św. Cyryla zwalczała nestorianizm i doprowadziła do zwołania IV Soboru Powszechnego w Chalcedonie w 451 roku, na którym definitywnie i ostatecznie potępiono nauki Nestoriusza. Była pierwszą kobietą uczestniczącą u boku męża w posiedzeniu soborowym.

Wykorzystując wpływy Ateny św. Pulcheria wybudowała cztery kościoły i przyczyniła się do rozwoju kultu Czterdziestu męczenników z Sebasty.

W 441 eunuch Chrysafius przekonał Teodozjusza, aby odprawił Pulcherię, a on sam zajął jej miejsce – nie cieszył się jednak takimi względami u cesarza jak Pulcheria. Pulcheria została zakonnicą, pozwolono jej wrócić na dwór cesarski w 450, kiedy Teodozjusz zmarł. Pulcheria poślubiła jednego z generałów – Marcjana – i ogłosiła, że jej brat przed śmiercią wyznaczył Marcjana na swojego następcę. Małżeństwo to nie zostało skonsumowane, bo Marcjan zaakceptował śluby Pulcherii (w chwili ślubu Pulcheria miała 51 lat, a Marcjan 58). Pulcheria została macochą córki Marcjana – Aelii Marcii Eufemii. Marcjan kazał zabić Chrysafiusa.

Pulcheria zmarła mając 53 lata. W testamencie zapisała cały swój majątek ubogim^[3]. Pochowano ją w kościele Świętych Apostołów.

Kult

Jej wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 10 września za Martyrologium Rzymskim.

Kościół prawosławny wspomina świętą cesarzową 10/23 września^[c], tj. 23 września według kalendarza gregoriańskiego.

W ikonografii św. Pulcheria przedstawiana jest w zdobionym stroju cesarskim z koroną na głowie. W dłoni trzyma zazwyczaj model kościoła.

Zobacz też

Uwagi

↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
↑ podwójne datowanie

Bibliografia

Święta Pulcheria, cesarzowa na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 2010-08-23]
św. Pulcheria na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Święta Pulcheria na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)

Przypisy

↑ św. Pulcheria swi/p/pulcheri.htm. ruda_parafianin.republika.pl. [dostęp 2015-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-15)].
↑ .:ILG:. - Czytelnia: 10 września - Św. Pulcheria. brewiarz.katolik.pl. [dostęp 2015-10-03].
↑ Aelia Pulcheria [online], www.smolec.pl [dostęp 2017-11-26] .

Linki zewnętrzne

Święta Pulcheria – cesarska obrończyni Kościoła. [dostęp 2007-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-11)].
Krótka biografia Aelii Pulcherii

Cesarze bizantyńscy

gwiazdką^*oznaczono monarchów nienależących do dynastii

Dynastia teodozjańska 395–457	Arkadiusz (395–408) Teodozjusz II (408–450) Pulcheria Marcjan (450–457)
Dynastia leońska 457–518	Leon I (457–474) Leon II (474) Zenon Izauryjczyk (474–491) Bazyliskus (475–476)^* Anastazjusz I (491–518)
Dynastia justyniańska 518–602	Justyn I (518–527) Justynian I Wielki (527–565) Justyn II (565–578) Tyberiusz II Konstantyn (578–582) Maurycjusz (582–602) Fokas (602–610)^*
Dynastia heraklijska 610–711	Herakliusz (610–641) Konstantyn III (641) Herakleonas (641) Konstans II (641–668) Konstantyn IV (668–685) Justynian II Rhinotmetos (685–695) Leoncjusz II (695–698)^* Tyberiusz III (698–705)^* Justynian II Rhinotmetos (705–711) Filipikos Bardanes (711–713)^* Anastazjusz II (713–715)^* Teodozjusz III (715–717)^*
Dynastia izauryjska 717–802	Leon III Izauryjczyk (717–741) Artabasdes (741–743) Konstantyn V Kopronim (741–775) Leon IV Chazar (775–780) Konstantyn VI (780–797) Irena (797–802)
Dynastia Niceforów 802–813	Nicefor I Genik (802–811) Staurakios (811) Michał I Rangabe (811–813) Leon V Armeńczyk (813–820)^*
Dynastia amoryjska 820–867	Michał II Amoryjczyk (820–829) Teofil (829–842) Michał III Metystes (842–867)
Dynastia macedońska 867–1057	Bazyli I (867–886) Leon VI Filozof (886–912) Aleksander (912–913) Konstantyn VII Porfirogeneta (913–959) Roman I Lekapen (920–944) Roman II (959–963) Nicefor II Fokas (963–969) Jan I Tzimiskes (969–976) Bazyli II Bułgarobójca (976–1025) Konstantyn VIII (1025–1028) Roman III Argyros (1028–1034) Michał IV Paflagończyk (1034–1041) Michał V Kalafates (1041–1042) Zoe (1042) Konstantyn IX Monomach (1042–1055) Teodora (1055–1056) Michał VI Stratiotikos (1056–1057) Izaak I Komnen (1057–1059)^*
Dynastia Dukasów 1059–1081	Konstantyn X Dukas (1059–1067) Roman IV Diogenes (1068–1071) Michał VII Dukas (1071–1078) Nicefor III Botaniates (1078–1081)
Dynastia Komnenów 1081–1185	Aleksy I Komnen (1081–1118) Jan II Komnen (1118–1143) Manuel I Komnen (1143–1180) Aleksy II Komnen (1180–1183) Andronik I Komnen (1183–1185)
Dynastia Angelosów 1185–1204	Izaak II Angelos (1185–1195 i 1203–1204) Aleksy III Angelos (1195–1203) Aleksy IV Angelos (1203–1204) Mikołaj Kanabos (1204)* Aleksy V Murzuflos (1204)*
Dynastia Laskarysów 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261)
Dynastia Paleologów 1259–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354)* Mateusz Kantakuzen (1353–1357)* Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)