Nagroda im. Akutagawy

Nagroda im. Akutagawy (jap. 芥川龍之介賞 Akutagawa Ryūnosuke Shō) – najbardziej prestiżowa nagroda literacka dla nowych autorów w Japonii.

Nagrodę ustanowił w 1935 roku Kan Kikuchi, pisarz, twórca i redaktor magazynu „Bungei Shunjū” (文藝春秋, „Wiosny i Jesienie Literackie”, od 1923)^[1] dla uczczenia pamięci swojego przyjaciela, powieściopisarza Ryūnosuke Akutagawy.

Nagroda jest sponsorowana przez Nihon Bungaku Shinkōkai (日本文学振興会, The Society for the Promotion of Japanese Literature, od 1938)^[2]^[3]^[a] i jest wręczana dwa razy w roku (w styczniu i lipcu), pod warunkiem, że sędziowie znajdą odpowiedniego kandydata. Laureat otrzymuje tradycyjnie zegarek kieszonkowy (główna nagroda) i nagrodę pieniężną w wysokości 1 mln jenów. Książka, za którą laureat dostał nagrodę, zostaje opublikowana na łamach „Bungei Shunjū”^[3].

Laureaci^[2]

Laureaci są wymienieni w kolejności chronologicznej przyznawania nagród, według japońskiej zasady nazwisko/imię. Oznaczenia „/1” i „/2” odnoszą się odpowiednio do pierwszej i drugiej połowy roku.

1935/1: Tatsuzō Ishikawa Sōbō (蒼氓)
1935/2: nie przyznano
1936/1: Oda Takeo Jōgai (城外) i Tsuruta Tomoya Koshamain-ki (コシャマイン記)
1936/2: Ishikawa Jun Fugen (普賢) i Tomisawa Uio Chichūkai (地中海)
1937/1: Ozaki Kazuo Nonki megane (暢気眼鏡)
1937/2: Hino Ashihei Fun’nyōtan (糞尿譚)
1938/1: Nakayama Gishū Atsumonozaki (厚物咲)
1938/2: Nakazato Tsuneko Noriai basha (乗合馬車)
1939/1: Handa Yoshiyuki Niwatori sōdō (鶏騒動) i Hase Ken Asakusa no kodomo (あさくさの子供)
1939/2: Samukawa Kotarō Mitsuryōsha (密猟者)
1940/1: nie przyznano
1940/2: Sakurada Tsunehisa Hiraga gen’nai (平賀源内)
1941/1: Tada Yukei Chōkō deruta (長江デルタ)
1941/2: Shibaki Yoshiko Seika no ichi (青果の市)
1942/1: nie przyznano
1942/2: Kuramitsu Toshio Renrakuin (連絡員)
1943/1: Ishizuka Kikuzo Chanzū no koro (纒足の頃)
1943/2: Tōnobe Kaoru Washi (和紙)
1944/1: Yagi Yoshinori Ryūkanbu (劉広福) i Obi Jūzō Tōhan (登攀)
1944/2: Shimizu Motoyoshi Karitachi (雁立)
1945–1948: nie przyznano
1949/1: Kotani Tsuyoshi Kakushō (確証) i Yuki Shigeko Hon no hanashi (本の話)
1949/2: Inoue Yasushi Tōgyū (闘牛)
1950/1: Tsuji Ryōichi Ihōjin (異邦人)
1950/2: nie przyznano
1951/1: Abe Kōbō Kabe: S. Karuma-shi no hanzai (壁－S・カルマ氏の犯罪) i Ishikawa Toshimitsu Haru no kusa (春の草)
1951/2: Hotta Yoshie Hiroba no kodoku / Kankan (広場の孤独 / 漢奸)
1952/1: nie przyznano
1952/2: Gomi Kosuke Sōshin (喪神) i Matsumoto Seichō Aru 'Kokura Nikki' den (或る『小倉日記』伝)
1953/1: Yasuoka Shōtarō Warui nakama / Inki na tanoshimi (悪い仲間 / 陰気な愉しみ)
1953/2: nie przyznano
1954/1: Yoshiyuki Junnosuke Shūu (驟雨)
1954/2: Kojima Nobuo Amerikan sukūru (アメリカン・スクール) i Shōno Junzō Pūrusaido shōkei (プールサイド小景)
1955/1: Endō Shūsaku Shiroi hito (白い人)
1955/2: Ishihara Shintarō Taiyō no kisetsu (太陽の季節)
1956/1: Kondō Keitarō Kaijinfune (海人舟)
1956/2: nie przyznano
1957/1: Kikumura Itaru Iōjima (硫黄島)
1957/2: Kaikō Ken Hadaka no ōsama (裸の王様)
1958/1: Ōe Kenzaburō Shiiku (飼育)
1958/2: nie przyznano
1959/1: Shiba Shirō Santō (山塔)
1959/2: nie przyznano
1960/1: Kita Morio Yoru to kiri no sumi de (夜と霧の隅で)
1960/2: Miura Tetsuo Shinobukawa (忍ぶ川)
1961/1: nie przyznano
1961/2: Uno Koichirō Kujiragami (鯨神)
1962/1: Kawamura Akira Bitan no shuppatsu (美談の出発)
1962/2: nie przyznano
1963/1: Gotō Kiichi Shōnen no hashi (少年の橋) i Kōno Taeko Kani (蟹)
1963/2: Tanabe Seiko Kanshō ryokō (感傷旅行)
1964/1: Shiba Shō Saredo waga hibi (されどわれらが日々)
1964/2: nie przyznano
1965/1: Tsumura Setsuko Gangu (玩具)
1965/2: Takai Yūichi Kita no kawa (北の河)
1966/1: nie przyznano
1966/2: Maruyama Kenji Natsu no nagare (夏の流れ)
1967/1: Ōshiro Tatsuhiro Kakuteru Pātī (カクテル・パーティー)
1967/2: Kashiwabara Hyōzō Tokuyama Dōsuke no kikyō (徳山道助の帰郷)
1968/1: Maruya Saiichi Toshi no nagori (年の残り) i Ōba Minako Sanbiki no kani (三匹の蟹)
1968/2: nie przyznano
1969/1: Shōji Kaoru Akazukin-chan ki wo tsukete (赤頭巾ちゃん気をつけて) i Takuba Hideo Fukaikawa (深い河)
1969/2: Kiyooka Takayuki Akashiya no tairen (アカシヤの大連)
1970/1: Yoshida Tomoko Mumyōchōya (無明長夜) i Furuyama Komao Pureō eito no yoake (プレオー8の夜明け)
1970/2: Furui Yoshikichi Yōko (杳子)
1971/1: nie przyznano
1971/2: Ri Kaisei Kinuta wo utsu onna (砧をうつ女) i Higashi Mineo Okinawa no shōnen (オキナワの少年)
1972/1: Hatayama Hiroshi Itsuka kiteki wo narashite (いつか汽笛を鳴らして) i Miyahara Akio Dare ka ga sawatta (誰かが触った)
1972/2: Yamamoto Michiko Betty-san no niwa (ベティさんの庭) i Go Shizuko Rekuiemu (レクイエム)
1973/1: Miki Taka Hiwa (鶸)
1973/2: Noro Kuninobu Kusa no tsurugi (草のつるぎ) i Mori Atsushi Gassan (月山)
1974/1: nie przyznano
1974/2: Hino Keizō Ano yūhi (あの夕陽) i Sakata Hiro Tsuchi no utsuwa (土の器)
1975/1: Hayashi Kyōko Matsuri no ba (祭りの場)
1975/2: Nakagami Kenji Misaki i Okamatsu Kazuo Shikinoshima (志賀島)
1976/1: Murakami Ryū Kagirinaku tōmei ni chikai burū (限りなく透明に近いブルー)
1976/2: nie przyznano
1977/1: Mita Masahiro Bokutte nani (僕って何) i Ikeda Masuo Eegekai ni sasagu (エーゲ海に捧ぐ)
1977/2: Miyamoto Teru Hoterugawa (蛍川) i Taki Shuzo Kaya no ki matsuri (榧の木祭り)
1978/1: Takahashi Kiichirō Nobuya (伸予) i Takahashi Michitsuna Kugatsu no sora (九月の空)
1978/2: nie przyznano
1979/1: Shigekane Yoshiko Yamaai no kemuri (やまあいの煙) i Aono Sō Gusha no yoru (愚者の夜)
1979/2: Mori Reiko Mokkingubaado no iru machi (モッキングバードのいる町)
1980/1: nie przyznano
1980/2: Otsuji Katsuhiko Chichi ga kieta (父が消えた)
1981/1: Yoshiyuki Rie Chisana kifujin (小さな貴婦人)
1981/2: nie przyznano
1982/1: nie przyznano
1982/2: Katō Yukiko Yube no kabe (夢の壁) i Kara Jūrō Sagawa-kun kara no tegami (佐川君からの手紙)
1983/1: nie przyznano
1983/2: Kasahara Jun Mokuji no sekai (杢二の世界) i Takagi Nobuko Hikari daku tomo yo (光抱く友よ)
1984/1: nie przyznano
1984/2: Kizaki Satoko Aogiri (青桐)
1985/1: nie przyznano
1985/2: Kometani Fumiko Sugikoshi no matsuri (過越しの祭)
1986/1: nie przyznano
1986/2: nie przyznano
1987/1: Murata Kiyoko Nabe no naka (鍋の中)
1987/2: Ikezawa Natsuki Sutiru Raifu (スティル・ライフ) i Miura Kiyohiro Chōnan no shukke (長男の出家)
1988/1: Arai Man Tazunebito no jikan (尋ね人の時間)
1988/2: Nagi Keishi Daiyamondo Dasuto (ダイヤモンドダスト) i I Yanji Yuhi (由熙)
1989/1: nie przyznano
1989/2: Ōoka Akira Hyōsō seikatsu (表層生活) i Takizawa Mieko Nekobaba no iru machi de (ネコババのいる町で)
1990/1: Tsujihara Noboru Mura no namae (村の名前)
1990/2: Ogawa Yōko Ninshin karendaa (妊娠カレンダー)
1991/1: Henmi Yō Jidō kishō sōchi (自動起床装置) i Ogino Anna Seoi mizu (背負い水)
1991/2: Matsumura Eiko Apatōn (至高聖所　アバトーン)
1992/1: Fujiwara Tomomi Untenshi (運転士)
1992/2: Tawada Yōko Inumuko iri (犬婿入り)
1993/1: Yoshimeki Haruhiko Sekiryōkōya (寂寥郊野)
1993/2: Okuizumi Hikaru Ishi no raireki (石の来歴)
1994/1: Muroi Mitsuhiro Odorodeku (おどるでく) i Shōno Yoriko Taimu surippu konbinaato (タイムスリップ・コンビナート)
1994/2: nie przyznano
1995/1: Hosaka Kazushi Kono hito no iki (この人の閾）)
1995/2: Eiki Matayoshi Buta no mukui (豚の報い)
1996/1: Kawakami Hiromi Hebi wo fumu (蛇を踏む)
1996/2: Tsuji Hitonari Kaikyō no hikari (海峡の光) i Miri Yu Kazoku shinema (家族シネマ)
1997/1: Medoruma Shun Suiteki (水滴)
1997/2: nie przyznano
1998/1: Hanamura Mangetsu Gerumaniumu no yoru (ゲルマニウムの夜) i Fujisawa Shū Buenosu Airesu gozen reiji (ブエノスアイレス午前零時)
1998/2: Hirano Keiichirō Nisshoku (日蝕)
1999/1: nie przyznano
1999/2: Gengetsu Kage no sumika (蔭の棲みか) i Fujino Chiya Natsu no yakusoku (夏の約束)
2000/1: Machida Kō Kiregire (きれぎれ) i Matsuura Hisaki Hana kutashi (花腐し)
2000/2: Seirai Yuichi Seisui (聖水) i Horie Toshiyuki Kuma no shikiishi (中陰の花)
2001/1: Gen’yū Sōkyū Chūin no hana (中陰の花)
2001/2: Nagashima Yū Mōsupīdo dewa haha (猛スピードで母は)
2002/1: Yoshida Shūichi Paaku raifu (パーク・ライフ)
2002/2: Daidō Tamaki Shoppai doraibu (しょっぱいドライブ)
2003/1: Yoshimura Manichi Hariganemushi (ハリガネムシ)
2003/2: Wataya Risa Keritai senaka (蹴りたい背中) i Kanehara Hitomi Hebi ni piasu (蛇にピアス)
2004/1: Mobu Norio Kaigo nyūmon (介護入門)
2004/2: Abe Kazushige Gurando finaare (グランド・フィナーレ)
2005/1: Nakamura Fuminori Tsuchi no naka no kodomo (土の中の子供)
2005/2: Itoyama Akiko (Oki de matsu 沖で待つ)
2006/1: Itō Takami Hachigatsu no rojō (八月の路上に捨てる).
2006/2: Aoyama Nanae Hitori Biyori (ひとり日和)
2007/1: Suwa Tetsushi, Asatte no hito（アサッテの人）
2007/2: Kawakami Mieko, Chichi to Ran (乳と卵)
2008/1: Yang Yi, Toki ga nijimu asa (時が滲む朝)
2008/2: Tsumura Kikuko, Potosuraimu no fune (ポトスライムの舟)
2009/1: Isozaki Ken'ichirō, Tsui no sumika (終の住処)
2009/2: nie przyznano
2010/1: Akazome Akiko, The Anonymous Tip of a Virgin (乙女の密告)
2010/2: Asabuki Mariko, Kikotowa (きことわ)
2010/2: Nishimura Kenta, Kueki ressha (苦役列車)
2011/1: nie przyznano
2011/2: Enjō Tō, Dōkeshi no chō (道化師の蝶) i Tanaka Shin’ya, Tomogui (共喰い)
2012/1: Kashimada Maki, Meido meguri (冥土めぐり)
2012/2: Kuroda Natsuko, ab sango (abさんご)
2013/1: Fujino Kaori, Tsume to me (爪と目)
2013/2: Oyamada Hiroko, Ana (穴)
2014/1: Shibasaki Tomoka, Haru no niwa (春の庭)
2014/2: Ono Masatsugu, Kyūnen mae no inori (九年前の祈り)
2015/1: Hada Keisuke, Sukurappu ando birudo (スクラップ・アンド・ビルド)
2015/2: Matayoshi Naoki, Hibana (火花)
2016/1: Murata Sayaka, Dziewczyna z konbini (コンビニ人間)
2016/2: Yamashita Sumito, Shinsekai (しんせかい)
2017/1: Numata Shinsuke, Eiri (影裏)
2017/2: Ishii Yūka, Hundred Year Mud (百年泥) i Wakatake Chisako, I Go As I Go By Myself (おらおらでひとりいぐも)
2018/1: Takahashi Hiroki, Okuribi (送り火)
2018/2: Ueda Takahiro, Nimuroddo (ニムロッド) i Machiya Ryōhei, (1R ‹いちらうんど› 1分34秒)
2019/1: Imamura Natsuko, Murasaki no sukāto no onna (むらさきのスカートの女)
2020/2: Rin Usami, Oshi, moyu (推し、燃ゆ)^[4]

Uwagi

↑
W ramach promowania literatury japońskiej Stowarzyszenie organizuje konkursy i przyznaje pięć nagród literackich:
- Nagrodę im. Akutagawy (Akutagawa Ryūnosuke Shō, Akutagawa Prize),
- Nagrodę im. Kikuchiego (Kikuchi Kan Shō, Kikuchi Kan Prize),
- Nagrodę im. Matsumoto (Matsumoto Seichō Shō, Matsumoto Prize),
- Nagrodę im. Naokiego (Naoki Sanjūgo Shō, Naoki Prize),
- Nagrodę im. Ōya (Ōya Sōichi Non-fikushon Shō, Soichi Oya Non-Fiction Prize).

Przypisy

↑ Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 360. ISBN 978-83-01-17214-5.
↑ ^a ^b 芥川賞受賞者一覧 (lista nagrodzonych). The Society for the Promotion of Japanese Literature, 2019. [dostęp 2019-11-07]. (jap.).
↑ ^a ^b 各賞紹介. The Society for the Promotion of Japanese Literature. [dostęp 2019-11-09]. (jap.).
↑ Co czytał świat w 2021 roku?. Nowy Ład. [dostęp 2022-04-07]. (pol.).