Fortece dackie w górach Orăștie

Fortece dackie w górach Orăștie^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Rumunia
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III, IV
Numer ref.	906
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999 na 23. sesji
Położenie na mapie Rumunii Sarmizegetusa Regia
45°37′21,8″N 23°18′37,0″E/45,622722 23,310278
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Fortece dackie w górach Orăștie – grupa ruin fortec dackich pochodzących z I w. p.n.e. oraz I w. n.e., a zniszczonych po porażce Decebala w wojnach przeciwko Rzymianom, położonych w Rumunii, w okręgu Hunedoara, w południowo-zachodniej części Siedmiogrodu, która niegdyś stanowiła centrum państwa Daków.

W 1999 roku ruiny sześciu z nich wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Fortece

Na listę UNESCO wpisanych jest sześć dackich fortec:

• Sarmizegetusa Regia w Grădiștea de Munte 45°37′23″N 23°18′43″E/45,623056 23,311944
• Costești-Cetățuie w Costești 45°41′34″N 23°08′47″E/45,692778 23,146389
• Costești-Blidaru w Costești 45°40′00″N 23°09′47″E/45,666667 23,163056
• Piatra Roșie w Luncani 45°36′11″N 23°09′00″E/45,603056 23,150000
• Bănița 45°28′N 23°13′E/45,466667 23,216667
• Căpâlna 45°48′N 23°36′E/45,800000 23,600000

Historia

Fortece (cytadele), nazywane przez Rzymian podczas wojen z Dakami „ufortyfikowanymi górami”, były szczytowym osiągnięciem dackiej architektury, łączącym budowle drewniane i murowane. Wznoszono je od I w. p.n.e., w okresie rozkwitu państwa Daków. Skupione w terenie górzystym, położone w niewielkich odległościach od siebie, tworzyły zaplanowany, koncentryczny system obronny, wzmocniony położonymi pomiędzy fortecami punktami umocnionymi o mniejszym znaczeniu oraz kilkudziesięcioma wieżami obserwacyjnymi.

Najbardziej znana z fortec, Sarmizegetusa Regia, była stolicą słynnych władców Daków, Burebisty i Decebala. Przez długie lata za jej pozostałości uznawano znane od XVI w. ruiny rzymskiego miasta Ulpia Traiana Sarmizegetusa; w rzeczywistości miasto to zostało wzniesione po podboju Dacji przez Rzymian jako stolica rzymskiej prowincji Dacji. Dopiero w XX w. zidentyfikowano dawną stolicę dacką.

Do dzisiaj zachowały się jedynie niewielkie pozostałości tych twierdz, najlepiej zachowane są fortece w Sarmizegetusa Regia oraz Costești. Danych na temat ich wyglądu dostarczają także płaskorzeźby ze znajdującej się w Rzymie kolumny Trajana, przedstawiające sceny z jego wojen przeciwko Decebalowi.

Architektura

Fortece obejmowały szczyty wzniesień. Były otoczone podwójnym lub potrójnym pierścieniem umocnień (murów, palisad, wałów) z bastionami. Wewnątrz znajdowały się zarówno budowle świeckie (w tym całe dzielnice mieszkalne), jak i religijne (świątynie były budynkami o rzędach słupów czy kolumn; szczególnie dobrze znane są dwie koliste świątynie z Samizegetusa Regia). Ostatni ośrodek oporu stanowiły wieże mieszkalno-obronne o charakterze późniejszego donżonu. Cytadele zbudowano przy użyciu oryginalnej techniki budowlanej, polegającej na wykorzystaniu drewnianych belek do wzmocnienia kamiennego muru od wewnątrz.

Bibliografia

• Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, s. 52.
• Ryszard Brykowski, Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki: Sztuka Rumunii. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1979, s. 16. ISBN 83-04-00121-7.
• Vasile Florea: Sztuka rumuńska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1989, s. 17–18. ISBN 83-221-0423-5.
• Łukasz Galusek, Aleksandru Dumitru, Tomasz Poller: Transylwania. Twierdza rumuńskich Karpat. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2003, s. 245–246. ISBN 83-918869-0-5.
• Witold Korsak, Jacek Tokarski: Rumunia. Bielsko-Biała: Pascal, 2004, s. 325–326. ISBN 83-7304-380-2.
• Łukasz Galusek, Michał Jurecki: Rumunia. Przestrzeń – sztuka – kultura. Olszanica: Wydawnictwo Bosz, 2008, s. 17–18. ISBN 978-83-7576-038-5.

Linki zewnętrzne

• UNESCO's World Heritage List from Romania: Cetăţile dacice din munţii Orăştiei. [dostęp 2009-07-31]. (rum. • ang. • fr.).
• The Dacians - People of Ancient Times. [dostęp 2009-07-31]. (ang.).